TƯỢNG SANTON Ở PROVENCE

O’bon Paris muốn giới thiệu đến các bạn một nét đẹp văn hóa ở Provence: santon. Chúng tôi đã có cơ hội ghé thăm xưởng sản xuất gia đình lâu đời nhất ở Aix en Provence, maison Fouque.

SANTON LÀ GÌ?

Santon là một phần không thể thiếu trong văn hóa của Provence, bắt nguồn từ cuối thế kỷ XVIII. Trong dịp Giáng sinh, người ta dùng những bức tượng lớn đặt trong các nhà thờ, để tái hiện lại sự ra đời của Chúa Jesus. Nhưng trong cuộc Cách mạng Pháp, hầu hết Giáo hội đã bị đóng cửa: người ta nói rằng Santon được phát minh vào thời điểm đó. Vì mọi người ở Provence không thể đến nhà thờ vào dịp Giáng sinh, họ đã tạo ra những bức tượng bằng đất nung tượng trưng cho các nhân vật của cảnh Chúa giáng sinh (crèche). Kể từ hơn 200 năm, tất cả các gia đình của Provence vẫn giữ truyền thống này và làm một "crèche" tại nhà vào tháng 12.

GIÁNG SINH TẠI PROVENCE: TRUYỀN THỐNG SANTONS 

Crèche được chuẩn bị rất chu đáo ở Provence bởi trẻ em cũng như người lớn trong tháng 12. Mọi người thường sử dụng các loại giấy hoặc đá, gỗ, rêu đi nhặt về để làm nền. Các crèche nhỏ chỉ bày một số ít santon, trong khi trong những cái lớn nhất có thể có đến hàng trăm. Trong Crèche, santon đại diện cho em bé Jesus chỉ được thêm vào vào lúc nửa đêm ngày 24 để thể hiện sự ra đời. Theo truyền thống, người ta nói rằng 3 nhà thông thái đã đến thăm Jesus vào ngày 6 tháng 1 (lễ Hiển linh). 3 santon này được thêm vào trong crèche vào ngày hôm đó. Các crèche thường được bày tại nhà cho đến giữa tháng một.

Người dân Provence có ở nhà rất nhiều Santon, nhưng họ cũng thường mua những cái mới mỗi năm. Ngày nay, ở hầu hết các thành phố của Provence, vào tháng 12 (cho đến ngày 25 tháng 12). Các nghệ nhân từ khắp vùng giới thiệu và bán những sản phẩm của mình. Giá của santon kích thước nhỏ dao động từ 8 - 20€, nhưng những chiếc lớn có thể đắt hơn nhiều (50 đến hàng trăm euro).

NHỮNG NHÂN VẬT KHÁC NHAU TRONG CRECHE

Các santons là một phần của Công giáo tuy nhiên theo thời gian thì dần trở thành văn hóa. Santon đại diện cho các nhân vật khác nhau sống tại các làng ở Provence thế kỷ XIX. Ngay cả khi Cảnh Chúa ra đời diễn ra ở Trung Đông (Bethlehem), các santon đều mặc trang phục truyền thống của Provence.

Hầu hết các nhân vật đều đại diện cho người dân Provence: ví dụ, có người thợ xay mang bao bột mì, người chăn cừu, thợ săn, người bán hoa oải hương... Có khoảng 50 nhân vật trong truyền thống của Provence, nhưng mỗi năm các santon mới được tạo ra và trong các cửa hàng santon, bạn có thể tìm thấy hàng trăm nhân vật khác nhau.

SANTON CỦA MAISON FOUQUE

Việc tạo ra santon quả thực là một thành quả của tình yêu. Các santons truyền thống đều được làm và vẽ bằng tay. Chúng tôi đã đến "nhà" của những Santon nổi tiếng nhất ở Aix en Provence, Fouque. Đối với Fouque, tạo santons là truyền thống gia đình tồn tại từ năm 1934.

Santon được làm bằng đất sét. Chúng được đúc thành hai nửa sau đó ép lại với nhau. Các khuôn thạch cao đều được làm từ khuôn thủ công. Sau khi được lấy ra khỏi khuôn, santon được sấy khô trong vài tuần trước khi được nung trong lò nung truyền thống. Việc nung được thực hiện trong chín giờ và lò vẫn đóng trong 48 giờ để hạ nhiệt dần.

Giai đoạn cuối cùng là vẽ, đó là một quá trình rất tỉ mỉ và tinh tế, vì các santon rất nhỏ nhưng có rất nhiều chi tiết trên trang phục của họ. 

O’BON PARIS MÁCH NHỎ

Bạn có thể ghé thăm xưởng Fouque miễn phí. Họ còn tổ chức tour có hướng dẫn cho nhóm từ 9 người với giá 3€ mỗi người và giới thiệu bộ sưu tập khổng lồ của mình. Xưởng mở cửa cả năm.

 Ảnh và bài viết: Vincent Sacau

Dịch: Phan Thanh Thuy